سید مهدی محسنیان‌راد روز شنبه در همایش ملی هوش مصنوعی، انسان- ماشین و آینده آن که به همت انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد، به صورت ویدئوکنفرانس به بیان دیدگاههای خود در این زمینه پرداخت و اظهار داشت: تجربیات شخصی‌ام در سال اخیر با هوش مصنوعی، نشان می‌دهد که این فناوری نه‌تنها ابزار حل مساله در جامعه امروز است، بلکه دریچه‌ای برای فهم بهتر گذشته و شناخت ساختارهای اجتماعی و فرهنگی ایران می‌گشاید.

وی نخستین تجربه خود را بازآفرینی و تحلیل تاریخی صنعت چاپ سنگی ایران دانست و یادآورشد: در جلد دوم کتابم «ایران در چهار کهکشان ارتباطی» مستندی ارائه کردم درباره دستگاه چاپ سنگی‌ای که به ابتکار یک مخترع ایرانی ساخته شد و هرچند اسناد ناقص و پراکنده‌اند، اما بررسی‌هایم با الهام از شواهد و کمک هوش مصنوعی، به تجسم روند ساخت و کارکرد این دستگاه منجر شد؛ حتی جدول ظرفیت چاپ بر اساس داده‌های تاریخی و محاسبه هوش مصنوعی حاصل شد. این نشان داد که چگونه فناوری هوش مصنوعی می‌تواند به پرسش‌های باز تاریخ معاصر ما پاسخی تازه بدهد و تصویری شفاف‌تر از مسیر مدرن شدن ایران، مستقل از منشأ قدرت، ارائه کند.

محسنیان راد درباره تجربه دوم، به کمک هوش مصنوعی در تصویرسازی متون کهن فارسی اشاره و اظهار کرد: همکاری با دستیارانم و بهره‌گیری از قابلیت‌های هوش مصنوعی، برای نخستین‌بار آرزوی چندین ساله تجسم تصویری یک متن نادر هنری از مجله‌ای قدیمی را ممکن ساخت؛ به گونه‌ای که حتی امکان انیمیشن‌سازی یک رخداد تاریخی ادبی با روایت ۶۵ سال پیش فراهم شد. این امر، معنی واقعی افزایش قدرت فهم میراث فرهنگی توسط هوش مصنوعی را نشان می‌دهد.

استاد ارتباطات در سومین تجربه، به تمرکز بر اهمیت «کانتکس» و زمینه در ارتباطات پرداخت و گفت: مطالعه جامعه ایرانی، از روستاهای دهه ۴۰ تا شهرهای امروز، نشان می‌دهد که جامعه ما ترکیبی از سنت و مدرنیته است؛ موضوعی که حتی با مفاهیم جامعه‌شناسی رایج نمی‌توان آن را تبیین کرد. سال‌ها تدریس و پژوهش بر تفاوت جامعه مدرن و غیرمدرن و کمک گرفتن از هوش مصنوعی در فهم ساختارهای دوگانه‌ای مانند هویت فرهنگی متزلزل، شبکه‌های روابط غیررسمی و پیوندهای سنتی و مدرن، برایم روشن ساخت که امروز دانایی در ایران از راه تقلید گزینشی از ظاهر دانایی به دست می‌آید و نه اصالت خرد و تجربه.

محسنیان‌راد ادامه داد: هم‌افزایی دانش فردی با هوش مصنوعی دریچه‌ای جدید به روی فهم تفاوت‌های بنیادین میان جوامع مدرن و نیمه‌مدرن باز می‌کند و حتی به ترسیم مدل‌های پیچیده اجتماعی منجر می‌شود؛ مدلی که در آن تصمیم‌گیری نه فقط بر اساس علم و خرد بلکه گاهی با تردید و دوگانگی ساختاری پیش می‌رود. وی ادامه داد: حل مسائل جامعه مدرن، برخلاف جوامع سنتی که مبتنی بر سنت نیاکان است، نیازمند بهره‌گیری از علم، تجربه و توان ابزارهای جدید نظیر هوش مصنوعی است.

این استاد پیشکسوت ارتباطات با ذکر خاطراتی از تدریس، پژوهش و حتی رویدادهایی در کنفرانس‌های بین‌المللی، از لزوم آموختن و تجربه‌اندوزی میان‌نسلی برای ورود جامعه ایران به دنیای مدرنیته سخن گفت و افزود: دستاوردهای نوین تنها متعلق به جوانان نیست و ما متخصصان ارتباطات باید تلاش کنیم جامعه علمی و سیاسی کشور، ماهیت بازاندیشانه و مساله‌محور هوش مصنوعی را درک کند.

محسنیان‌راد با اشاره به اهمیت مدیریت جامعه ایرانی با تکیه بر خرد، تجربه و هوش مصنوعی، اعلام کرد: گرچه ممکن است دستگاه‌ها، ساختارها و نظام تصمیم‌گیری در ظاهر مدرن باشند، اما تحقق مدرنیته نیازمند پیوند عمیق‌تر سنت، تجربه و فناوری‌های نوظهور است؛ هوش مصنوعی در این مسیر می‌تواند نقش کاتالیزور تحول را بازی کند. 
منبع: خبرگزاری ایرنا